Agnes Dijk

In zowel Turkije als Griekenland is ongeveer gelijktijdig ophef ontstaan over televisieseries die een belangrijke episode an de vaderlandse geschiedenis behandelen. In Turkije gaat het om de soap ‘De Eeuw van de Pracht’, over de glorieuze tijd van de tiende Sultan van het Osmaanse Rijk, Süleyman I. In Griekenland is het onderwerp van controverse de nieuwe dramadocumentaire ‘1821’, waarin, in acht afleveringen, het verhaal wordt verteld van de geschiedenis van de opstand der Grieken tegen de Osmaanse overheersing en het ontstaan van ee onafhankelijke Griekse staat (1821-1832).

In beide landen leek e discussie zich aanvankelijk toe te spitsen op iets dat wel vaker als een steen des aanstoots wordt beschouwd: seks. In ‘De Eeuw van de Pracht’ wordt sultan Süleyman I neergezet als een losbandig man, dol op vrouwen en drank, die zich meer met zijn harem dan met staatszaken bezighield. Na de eerste aflevering ontving het verantwoordelijke tv-station maar liefst 75.000 klachten van kijkers die zich verzetten tegen de voor Turkse begrippen onthullende erotische scènes en het van de bewonderde leider der Ottomanen gecreëerde beeld. De presentator van ‘1821’, Petros Tsatsópoulos, zorgde op zijn beurt voor ophef door op zijn Facebookpagina te insinueren dat de grote held van de opstand van 1821, Theódoros Kolokotronis, er homoseksuele relaties op zou hebben nagehouden. Hoewel Tsatsópoulos verklaarde dat iemand anders dit commentaar als grap op zijn profielpagina zou hebben geplaatst, was de rel al geboren en parlementariërs van de rechts-nationalistische partij LAOS waren er als de kippen bij om Kamervragen te stellen aan de minister van Cultuur. Zij verzochten de minister onder andere de staatsomroep ERT eveneens een documentaire over de opstand van 1821 te laten maken, zodat ‘de historische waarheid’ recht kan worden gedaan.

Nationale identiteit

Het zijn precies deze woorden, ‘de historische waarheid’, die het ingewikkelde karakter van het debat over de geschiedkundige televisieseries typeren. Een debat dat uiteraard over meer gaat dan over de seksuele voorkeur van Kolokotronis of de losbandigheid van de Sultan. Achter het tamelijk oppervlakkige geruzie hierover gaat een ideologische discussie schuil over de nationale geschiedenis en de rol die zij speelt of zou moeten spelen bij de vorming en instandhouding van de nationale identiteit. Die discussie beperkt zich zeker niet tot Griekenland en Turkije. Als gevolg van fenomenen als de globalisering, de Europese eenwording en de toestroom van grote hoeveelheden migranten, wordt in bijna alle Europese landen gevreesd voor het verlies van de nationale identiteit.

Lees verder in Lychnari 2011/2, p.8.