Agnes Dijk

De kwestie heeft alle elementen van een hedendaagse Griekse tragedie: een bijna failliet land, een lijst met de namen van Griekse rekeninghouders bij een bank in Zwitserland die na lange omzwervingen – een ware Odyssee – in de herfst van 2012 in de openbaarheid komt en waarvan verschillende kopieën in omloop zijn, de mysterieuze verdwijning van drie namen van diezelfde lijst, al dan niet toevalligerwijs alle drie familieleden van de voormalige minister van Financiën Yorgos Papakonstandinou, de man die inmiddels in staat van beschuldiging is gesteld wegens valsheid in geschrifte en plichtsverzuim, doch die hardnekkig volhoudt onschuldig te zijn.

Geheel in de sfeer van de Griekse tragedie valt geregeld de naam van Iphigeneia, de dochter van Agamemnon en Klytemnestra, die aan de vooravond van de afvaart van de Griekse vloot voor de Trojaanse oorlog moest worden geofferd om de gunst van de goden af te dwingen. Heeft Papakonstandinou werkelijk zijn bevoegdheden als minister misbruikt om zijn familieleden uit de wind te houden? Of is hij een hedendaagse Ifiyénia die moet worden geofferd om de eigentijdse goden – de kiezers – gunstig te stemmen en het zinkende schip van de gevestigde politieke partijen van de ondergang te redden?

De Lagarde-lijst

Eerst maar eens terug naar de roemruchte lijst die in de volksmond de ‘Lagarde-lijst’ is gaan heten. In 2006 en 2007 ontvreemdde Hervé Falciani, een medewerker van de Zwitserse bank HSBC, de gegevens van klanten uit verschillende landen en poogde deze te verkopen aan diverse regeringen. In 2009 nam de Franse politie tijdens een inval bij Falciani computerbestanden met gegevens van 130.000 mogelijke belastingontduikers in beslag en speelde deze informatie door aan de Franse autoriteiten. Die lichtten vervolgens andere Europese regeringen in om hen te helpen bij de bestrijding van belastingontduiking. Na contacten tussen de Griekse en Franse geheime dienst en een verzoek van de toenmalige minister van Financiën Papakonstandinou aan zijn Franse ambtgenote Christine Lagarde arriveerde de lijst – een cd met Excel-bestanden – in oktober 2010 in Athene. In het totaal bevatte de lijst de namen van meer dan tweeduizend personen die samen voor circa 1,5 miljard euro aan geld bij de Zwitserse bank HSBC hadden gestald. Papakonstandinou liet naar eigen zeggen de twintig grootste rekeninghouders – samen goed voor meer dan de helft van het bedrag – door een medewerker selecteren en gaf deze vervolgens op een papiertje aan de toenmalige directeur van de Griekse dienst voor Bestrijding van Financiële Criminaliteit (SDOE), Yannis Kapeleris. Vlak voor zijn vertrek als minister van Financiën en zijn overplaatsing naar het ministerie van Milieu en Klimaatverandering verstrekte Papakonstandinou de hele lijst op USB-stick aan de nieuwe directeur van de SDOE, Ioannis Diotis, doch niet aan zijn opvolger, de huidige PASOK-leider Evangelos Venizelos. Die heeft de originele cd naar eigen zeggen nooit onder ogen gekregen en ontving de lijst, eveneens op USB-stick, van SDOE-directeur Diotis. Zonder er iets mee te doen bewaarde hij de lijst maandenlang in zijn bureau, volgens hemzelf omdat hij niet dacht dat de illegaal verkregen gegevens konden worden benut.

Vervolging Vaxevanis

Al die tijd verkeerde het Griekse publiek in onwetendheid over het bestaan van de lijst. Pas in september 2012 verklaarde Venizelos publiekelijk deze in zijn bezit te hebben, waarbij hij liet doorschemeren dat de versie waarover hij beschikte waarschijnlijk niet de originele was. Het nieuws ontketende een ware politieke storm die de coalitieregering van premier Samarás in haar voegen deed kraken. Politici van de oppositie, maar ook uit het regeringskamp, buitelden over elkaar heen om het onbenut laten van de lijst en het gebrek aan regie te veroordelen, terwijl de media zich hongerig op alle geleidelijk uitlekkende details stortten. Onderzoeksjournalist Kostas Vaxevanis deed zijn naam van luis in de pels van de politiek eer aan door de lijst integraal in zijn tijdschrift HotDoc te publiceren. Zijn stunt sloeg in als een bom.

Lees verder in Lychnari 13/4 p. 14 e.v.