Ángelos Avgoustidis

Dit jaar is het 70 jaar geleden dat het Duitse leger het stadje Kalávryta vernietigde en alle mannelijke inwoners executeerde. Kalávryta werd daardoor het symbool van de wrede bezetting van Griekenland door nazi-Duitsland. Met de jaren zijn de nazimisdaden op de achtergrond geraakt. Maar door de economische crisis en de dramatische gevolgen van de – vooral door Berlijn – opgelegde, genadeloze bezuinigingen, groeit het ressentiment bij de Grieken tegen dit ‘Duits Europa’. Men voelt zich opnieuw bezet en Kalávryta wordt weer het symbool van de Griekse holocaust. En men herinnert zich ook dat de Duitsers nooit voor de schade hebben betaald.

Op 9 december 1943 trok de 117^e bergbrigade van de Weermacht Kalávryta binnen, een klein Grieks bergstadje in de Peloponnesus. Op weg naar Kalávryta, lieten de Duitsers een spoor van dood en vernieling achter. Ze vernietigden onder andere twee historische kloosters en executeerden de monniken. Ze waren uit op wraak na de moord door de Griekse partizanen van 77 van hun gevangen genomen kameraden. Eenmaal in Kalávryta beperkten de Duitsers zich in het begin tot de vernietiging van huizen van vermeende opstandelingen. Maar in de ochtend van 13 december lieten ze de klokken luiden en verzamelden ze alle inwoners. Vrouwen en kinderen werden opgesloten in de lagere school terwijl de mannen vanaf 14 jaar werden afgevoerd naar een berghelling waar zij konden zien hoe alle gebouwen in de stad systematisch werden geplunderd en in brand gestoken. De buit werd afgevoerd met de lokale trein. Vervolgens executeerden de Duitsers alle mannen met mitrailleurs en vertrokken. De slachting duurde anderhalf uur.

De vrouwen die erin slaagden uit de brandende school te ontsnappen, vonden hun mannen in een poel van bloed en waren twee dagen bezig om de lijken te begraven. Ze bleven alleen achter, midden in de winter, zonder huis en zonder voedsel. In de chaos die erop volgde was niet meteen duidelijk hoeveel doden er in Kalávryta vielen omdat veel bewoners de stad al hadden verlaten, terwijl anderen, uit de omringende dorpen, er juist een toevlucht hadden gezocht. De cijfers variëren tussen de 500 en de 1200 doden. 13 mannen overleefden het.

Daders nooit gestraft

De gebeurtenissen in Kalávryta sloegen in Griekenland destijds in als een bom. De toenmalige collaborateur-premier in Athene, Ioannis Rallis, protesteerde bij Speidel, de Duitse militaire commandant, die op zijn beurt zijn superieuren liet weten dat ‘Kalávryta’ een enorme impact had in Griekenland met – voor Duitsland – negatieve gevolgen.

Dat mocht niet baten. De Duitsers hadden al vanaf september 1943 hun bezetting verhard. Italië capituleerde op 8 september, het Griekse verzet groeide, terwijl de situatie aan het oostfront steeds problematischer leek. In de hoek gedreven lieten de Duitsers alle remmen los en werden moorddadiger dan ooit. De ‘operatie Kalávryta’ was de grootste moordactie die de Duitsers hebben uitgevoerd in Griekenland, maar het was zeker niet de enige. Tot nu toe zijn er 93 Griekse dorpen en/of steden bekend die geheel of gedeeltelijk met inwoners en al zijn ‘gezuiverd’. Er zijn natuurlijk ook nog de duizenden individuele of in groepen geëxecuteerde slachtoffers van vergeldingsmaatregelen. Met uitzondering van enkele harde Bulgaarse etnische zuiveringsacties in Grieks Macedonië (Drama, Doxato) waren de daders Duitsers, vaak met medewerking van Griekse collaborateurs. De daders van deze en andere slachtingen zijn bekend maar zijn nooit gestraft.

Lees verder in Lychnari 13/5 p. 6 e.v.