Tsipras treedt in de voetsporen van de oprichter van de Pasók

Agnes Dijk

Precies twintig jaar na het overlijden van Andreas Papandreou is de door hem opgerichte Pangriekse Socialistische Beweging (Pasók) op sterven na dood, maar ontpopt de huidige premier, Alexis Tsipras, zich als een waardig erfgenaam van Papandreou’s politieke stijl en gedachtegoed. Onder leiding van Tsipras transformeert zijn in naam radicaal-linkse partij Sýriza in hoog tempo tot een pragmatische brede linkse volkspartij en de regeringscoalitie van Sýriza en ANEL voert onder druk van Brussel hervormingen door waar deze partijen tot voor kort fel tegen gekant waren. Geheel in de traditie van Andreas Papandreou weet Tsipras ook een opmerkelijke politieke ommezwaai met verve aan zijn electoraat te verkopen.

Op zondag 22 mei keurde het Griekse parlement met 153 stemmen voor en 145 tegen een indrukwekkend pakket aan bezuinigingen, hervormingen en belastingverhogingen goed. Twee weken eerder had het parlement ook al ingestemd met een omstreden pensioenhervorming. Bij beide stemmingen was het centrum van Athene het toneel van hevige protesten en rellen tussen demonstranten en politie. Er heerst boosheid over de nieuwe btw-verhoging, woede over de zogeheten ‘koftis’, een mechanisme waardoor, indien de begrotingsdoelstellingen niet worden gehaald automatisch bezuinigingen in gang worden gezet, ongeloof over een buitenlands fonds dat de opbrengsten van de privatisering van staatsbedrijven moet gaan beheren, en wanhoop over opnieuw een verlaging van de pensioenen. Daags nadat hij de omstreden maatregelen door het parlement had geloodst, werd Tsipras in Brussel voor zijn inspanningen beloond: na een marathonvergadering besloten de ministers van Financiën van de landen van de eurozone dat Griekenland een nieuwe tranche van 10,3 miljard euro uit de vorige zomer toegezegde noodlening van 86 miljard euro zal ontvangen.

Bovendien bereikten zij overeenstemming met het Internationaal Monetair Fonds over vormen van schuldverlichting om de geplaagde Griekse economie lucht te geven. Hoewel hij er een hoge prijs voor had moeten betalen, keerde Tsipras als overwinnaar uit Brussel terug. Dankzij de nieuwe tranche kan zijn land immers een zomer van relatieve stabiliteit tegemoetzien, terwijl schuldverlichting altijd al bovenaan Tsipras prioriteitenlijstje stond.

Ommezwaai à la Papandreou

Een gunstig akkoord of niet, menigeen zal zich de afgelopen maanden hebben verbaasd over het opzienbarende gemak waarmee Tsipras inmiddels compromissen sluit met zijn Europese partners. Tot januari 2015, toen Sýriza voor het eerst de grootste partij werd bij de parlementsverkiezingen, waren Tsipras en de zijnen immers de felste tegenstanders van de opeenvolgende memoranda geweest: overeenkomsten met de EU en het IMF om te bezuinigen en te hervormen in ruil voor financiële steun.

Lees verder in Lychnari 16/2, pp. 4 e.v.